Aqqusineq
Ukioq nutaaq iserfigivarput Kangerlussuarmut nunatsinnullu pingaarutilerujussuaq! Tassami biilinik sukkaniunnissarsuaq, sukkaniunnerullu silarsuaani inunnik nuimasunit najuuffigineqartussaq, ikinnerpaamillu 300mio.-inik malinnaavigineqartussaq august-imi Kangerlussuarmi ingerlanneqalerpat, nunarput annertoorujussuarmik avammut nittarsaanneqartussaavoq! Sukkanniunnissarsuullu kingorna Kangerlussuarmut ATV-inullu aqqusinniatsinnut pitsaasumik sunniuteqarnissaanut ilisimaneqarnerulernissaanullu assorujussuaq isumalluarpugut!
Persuarsiutigeqisatsinnimmi aasaq Kangerlussuup Sisimiullu akornganni ATV-inut aqqusinissaq kiisami sanallugu aallartinneqarpoq. Sanaartorneq naatsorsuutigisatsinnit arriinnerusumik ingerlasimagaluartoq, nunatsinni pinngortitarsuatta kusanartup nunarsuarmioqatitsinnut, kalaaleqatitsinnullu immikkuullarinnerusumik misigisassarsiorfissatut nittarsaattalernissannut assorujussuaq isumalluarpugut. Takorloorsinnaavaralu, angorusullutigulu, aqqutaani nunarsuarmi isikkiviginnerpaami unnuisarfiliortoqarneratigut, amerikkarmiut kiniiserillu aningaasateqarluartut toqqaannartumik Kangerlussuarmut tikisittalernerisigut, ukiukkut qimussimik sisoraaserluniluunniit, aasakkullu ATV-inik cykel-inilluunniit takornariarfigalugu, misigissutsitigut qanoq pikkunarunartiginera.
Tamannami uppernarsivarput, Naalakkersuisut Borgmesterillu Kangerlussuarmi issileruttortoq Sermersuarmut takornariarnitsinni, angalaqatigut nammineq nunatsinniikkaluarluta pinngortitamik nunattalu uumasuinik qanoq alutorsaatiginnitsiginerat. Tassanilu uppernarsivarput, Island-imi takusariigarput, aamma nunatsinni ukiukkut bus-inik takornariartoqarluarsinnaasoq.
Peqqinneq
Peqqinneq tassaavoq inuunitsinni nuannarisatta aallunnissaanut kiffaanngissuseqarlutalu inuuneqarnissatsinnut pingaaruteqarnerpaat ilaat. Nunarsuarmioqatigut coronamik perulunnertik pissutigalugu, piartornerminni qanigisaminnit inuulluaqquneqarsinnaanngitsut, illoqarfissuit matuneqartut, aammalu toqusorpassuit sakkutuut lastbiilinit assartorneqartut eqqarsaatigalugit, tupinnanngitsumik innuttaasut akornganni corona annertuumik ernumanermik ersinermillu pilersitsivoq. Coronamiillu eqqaasinneqarpugut inuunitta peqqissutsittalu qanoq mianernartigineranik.
Inuiaqatigiittullu aalanngippallaalersimanerput immitsinnullu paarinnginnerput, tassaalersimapput peqqissutsitsinnut navianartorsiortitsinerpaasut. Pinngortinneqarsimanerpummi tupinnangaarmat eqqarsartarpunga, pinngortitsiserput tassaasimassaaq, ”ingeniør” tupinnaannartumik eqqarsallaqqissaartartoq. Sananeqaatittami torrallataassutaasa ilagivaat, akisussaassusilimmik inuuneqarnissarput siuneratarlugu, timitta aamma nammineq paarinissaanik akisussaaffilerluta pinngortinneqarsimanerput.
Ernummatigivaralu uangaana inuunera allat oqaasissaqanngillat-mik, ilaatigut eqqarsartariaaseqarnerput allanngortinngikkutsigu, nakorsaatinik iisartagartortut siunissami ima amerlatigilersimassasut, allaat ullumikkut peqqinnissaqarfitta aningasaaqarnikkut sulisoqarniarnikkullu artorsareersup, suli artorsarnerulernissaa, aammalu asasagut piffissami sivisunerusumi maani nunarsuarmeeqatigisinnaasaraluagut, allaat ajoraluartumik siusinnerusukkut qimattariaqarnerannik kinguneqarsinnaalluni. Tamatumalu qanoq ilungersunartigisumik tamatsinnut kinguneqarsinnaanera tamatta ilungersunartutut tigusariaqarparput.
Soorunami inooriaatsitsinnik allanngortitsinitsigut tamanna nuannersumut sangutissinnaavarput! Takorluulaarsiarsiullu peqqinnarnerusumik inuuneqalernitsigut, inuiaqatigiittut peqqissutut, imminut tatigisusutut, kinguaassiuutitigullu tunillaassuunnginnerpaaffiusutut, nunarsuarmi nuannersumik tusaamaneqalernissarput angusinnaagutsigu, qanormittaavami tulluusimaarnartigissagaluarpa. Tamatumalu anguniarnissaanut tamassi peqatiseraassi.
Nunarsuarmioqataaneq
Inuiannguugaluarluta 56.000-iinnarnik amerlassuseqarluta Corona aqqutigalugu aamma kommunetsinni qanoq nunarsuarmioqataatigilersimanerput takuarput.
Tassami aalisakkat nunarsuarmi piumaneqassusaasa apparnerisigut, aalisartortagut isertitakinnerulerput, aningaasaateqarluartut Maniitsup Kangaamiullu eqqaanut sisoriartussat aammalu Maniitsumut Sisimiunullu qissattariaqartussat tikinngitsoorput, Kangerlussuarmi takornariaqarneq unittuuvippoq, kommunetsinni timersornikkut aaqqissuunneqartartut nunarsuarmioqatitsinnit peqataaffigilluarneqartartut, Arcic Circle Race aamma Polar Marathon taamaatiinnarneqarput, taakkualu tamarmik kommunimi aningaasarpassuarnik kaaviaartitsinermik, pikialaarnermillu nuannersumik pilersitsisarmata, misigisaleqqinnissaannut qilanaaqaagut, aammalu isumalluarluta oqaluttuarisaanitta, soorlu Kangerlussuatsiami Haabakukkunnut aammalu Unesco-mut eriagisassanngortinneqarsimasup, Aasivissuit-Nipisat-nut tunngasut nittarsaannerulerneratigut, kommunitta nunarsuarmioqatitsinnit suli ilisimaneqarnerulernissaanut.
Suliffissarsiortut
Corona assigiinngitsutigut ajornartorsiortitsigaluartoq qujanartumik nunannaarutigisatsinnik suliffissarsiortut ima ikileriarsimatigipput, allaat Maniitsumi suliffiusinnaasutut periarfissat illoqarfinnut anginerusunut sanilliullugit killeqarnerugaluartut, piffissap ilaani suliffeqarfinnut sulisussanik amigaateqartunut suliartorsinnaasunik neqerooruteqarsinnaanata allaat.
Maniitsumi suliniutit iluatsilluarsimanerannut sulisugut immikkut suliniuteqarsimasut, suliffeqarfiit akisussaaqataanerminnik tiguseqataasimasut, innuttaasullu inuunerminnik allanngortitsiniarlutik aalajangersimasut, matumuuna assorujussuaq qutsavigalugillu nersualaarusuppakka.
Inuusuttut
Assorujussuaq tulluusimaartarpunga inuusuttorpassuit inuiaqatigiinni akisussaaqataanerminnik, siunissamilu imminnut pilersornissaminnut siunertaqarlutik, nunatta teknik-imut ilinniarfianut (KTI), assigiinngitsunik ilinniagaqarlutik ullaakkut atuariartukaasut isigigaangakkit. Qularutiginngilaralu aammalu isumalluarpunga, inuusuttut taakkua nunatta ingerlanneqarnerani akisussaaqataallutik, atorfinni assigiinngitsuni pinngitsoorneqarsinaanngitsuni siunissami atorfeqalersimasut takusalerumaaratsigit.
Taamaakkaluartoq innuttaasut sulisinnaassusilittut ukiullit ukiut 30-it qaangiuppata 10.000-inik ikilisimanissaat eqqarsaatigalugu, isumaqarpunga angajoqqaatut qitornatsinnut killiliisinnaanerulerlutalu piumasaqaateqarnerulertariaqartugut.
Tassami ullumikkut inuusuttut suli amerlavallaartut ilinniagaqaratillu suliffeqanngitsut, sulisinnaanngorsarneqanngippata, taava taamanikkornissaanut utoqqalisussat kikkunnit pilersorneqassappat? Tassami ukioqatigiiaani 18-29-illu akornganni ukiullit, tassa ilinniagaqarnissaminnut sulinissaminnullu piukkunnarseruttortut, pisortanit ikiorsiissutinik pisartagallit amerlanerpaanerat assorujussuaq ernumanarpoq, takussutissiillunilu ilaatigut perorsaariaatsitsinni, sulinerup ilumut qanoq pingaaruteqartiginerata meerartatsinnut ilikkartinnissaanik.
Taamaattumiguna meeqqat atuarfiannut tamatta ataqqinninnerulernissarput ilungersuutigigipput. Pissutigalugu, ataqqinninnerulernitsigut ilinniakkamik naammassisartut automatimik amerlanerulernerannik, suliffimmillu paarsisinnaanerulernermik kinguneqassasoq upperigigatsigu, aammalu meeqqat atuarfiat qimannaguluunniit suli, ilaatigut Majoriamik isumalluuteqalereertarneq, kukkusutut isumaqarfigigatsigu. Tassami meeqqat atuarfianni pimoorussineq angineruppat, qularinngilarput siunissami Majoriaqqaatarnissaq ilaatigut pisariaqartassanngitsoq.
Paatsoortoqaqqunaguli oqaatigissavara, ingerlariaqqinnissaminnut sakkussaqalerumallutik Majoriamukartartut soorunami tapersersorpagut, aammalu ilisimavarput kikkut tamarmik atuagarsornermut poqersuusinnaannginnerat. Oqaatigeqqissavarali, atuarfimmut ataqqinninnerulernissarput piumasarigatsigu, taamaattumik angajoqqaatut piumasarisariaqarparput, inortuinerup peqquteqaranilu atuanngitsoortarnerup inerteqqutaanera!
Qeqqatalu kommuniani meerartatta atuarfimmut ataqqinninnerpaanertik pillugu, nunatsinni nuannersumik tusaamaneqalernissaannut tamassi peqatiseraassi. Soorluli Tønnes Kreutzmann-ip torrallallugu ilaatigut imatut taalliorsimasoq,
”Qujavunga ajornanga iterluartitaagama, makillutit suligit maani, tunissutaammat sulinerit”
2021-imut aningaasaliissutit
Angajoqqaat qitornaminnik toqqissisimasumik meeqqerivinnut qimatsisarnissaat anguniarlutigu, meeqqerivinni taartaasartussanik aalajangersimasunik, immaqa nunatta avataaneersunik pilersitsiniarluta aningaasaliivugut, neriuppugullu taamaaliorniarnerput sulisutsinnut suliartortuaannartunut meerartatsinnullu pitsaasumik kinguneqarumaartoq.
Nunaqarfinni illumi ataatsimi inoqutigit amerlavallaat najuqatigiittarnerat meeqqap toqqissisimanissaanut ilaatigut innarliisarnera, inuusuttullu kiffaanngissuseqarlutik inuuneqarnissaat eqqarsaatigalugit, inissianik mikisunik Atammimmi aallartilluta nunaqarfinni sanaartornissarput aalajangiupparput.
Inoqarfinni tamani eqqakkat tujorminartut aaqqiivigineqarnissaat, pitsaanerpaamillu eqqakkat aningaasarsiutigisinnaanissaat anguniarlutigu, aallaqqaammut Sisimiuni ikuallaavissuarmik ukioq manna sananissarput, kommunit Naalakkersuisullu isumaqatigiissutigisinnaagatsigigu, kommuneqatigut Naalakkersuisullu nersualaarlugillu qutsavigerusuppakka. Pitsaasumimmi isumaqatigiinnitsigut inoqarfiit takujuminarnerulernissaat ikuallaavissuarmiillu kiammik tunisaqartalernitsigut, inuiaqatigiinnut aningaasarsiorfimmik pitsaasumik ukiorpassuarni atasussamik pilersitsinissaq taamaasilluta angussavarput.
Akisussaaqtaaneq
Isornartorsiorneqarneq tunissutaavoq pitsaasoq, isornartorsiorneqarnerup tigunissaanut sapiissuseqaraanni. Aamma imminut nassuerutigineq tassaavoq pitsaanerusumik inuuneqalernissamut aqqutissat pitsaanersaat.
Matumuunalu naqqissusissavara, inuit pisinnaatitaaffii, inatsisillu malillugit kommunimi sulinissarput soorunami pisussaaffigigatsigu, aammalu uagutsinnut uparuaatigineqartartut ilungersortumik soorunami tigusaratsigit. Taamaakkaluartoq inuit pisinnaatitaaffii pineqartillugit, isumaqarpunga inuttut nammineq akisussaaffeqarlutalu pisussaaffeqarnerput, soorlu inigisatsinnut innuttaasutut allatuulli akiliisarnissarput ineqarnermilu malittarisassanik malinninnissarput amerlasuutigut puigorneqartartoq. Naatsumik oqaatigalugu pisinnaatitaaffitta saniatigut aamma nammineq inuttut pisussaaffeqarnerput eqqaamasassavarput.
Tassami inuttut pissusilersuutigut pitsaasut pitsaanngitsullu inuiaqatigiinnut meerartatsinnullu, pitsaasumik pitsaanngitsumillu sunniuteqartarput. Inersimasutullu nammineq ”pisariaqartitagut” inuunermili pingaaruteqanngitsut, soorlu imigassaq, ikiaroornartoq, tupalu inuunitsinnut arlaannaatigulluunniit iluaqutaannginneri nassuerutigalutigit, unitsissinnaasuugutsigit qanormitaavami meeqqat ilaqutariillu amerlatigisut nuannaarnerulernerannik toqqissisimasumillu inuuneqarlernerannik kinguneqassagaluarpa?
Tamanna angusinnaagaluarutsigu inuiaqatigiittut ajugaaneq imaannanngitsoq angussagaluarparput.
Asanninneq
Inuunermi pisussat qularnaannerpaat nalunngisarput ataaseq tassaavoq, tamatta arlaanni qimaguttussaanerput. Taamaakkaluartoq asanninnerup qanoq pingaaruteqartigineranik asasatsinnullu piffissaqarnerusariaqaraluarsimanitsinnik ajoraluartumik ilaatigut aatsaat eqqaasinneqartarpugut, asasatta qimattussanngoraatigut aatsaat takusinnaleraangatsigu, imaluunniit naneruutip supineratulli tassanngaannartumik qimanneqaraangatta. Taamaattumik piffissaatillugu asanninnerput nuannaarlutalu inuuneqarnissarput takutittarniartigu, ilaannikkuinnaanngitsoq kisianni ullut tamaasa.
Siunissamut takorluuineq
Imminut nalliginerput imaluunniit imminut tatiginnginnerput, inuunitsinni arlaannaatigulluunniit ilumut iluaqutigisimanerlutigu eqqarsaatigilaariartigu. Imminut nallinnartunngortittarnerput imminullu tatiginnginnerput Kaassassuttulli alliseequtigisarput, isumaqarpunga inuttut ingerlariaqqinnissatsinnut annertuallaamik kinguarsaatigisaripput. Eqqaamassavarpummi ilimagisatsinniit tamatta inuttut nukittunerugatta! Aammalu tamaavitta arlaatigut inuiaqatigiinni atorfissaqartinneqartumik nuannaarnerulissutigisinnaasatsinnillu piginnaaneqaratta.
Taamaattumik, siunissamut, ajunngilaq imminut inorsilluni, takorluuineq akeqaranilu killeqanngilaq, siunissamut fantasiivataartarniaritsi!
Assersuutigalugu puigorneq ajorpara, innuttaasut ilaata aputaajaassuarnik aqussinnaalernerminik nuannaarluni unnersiutiginnilluni, imminut tulluusimaarutiginerata kiinaani takuneqarsinnaanera assorujussuaq nuannarigakku. Taassumami takutippaa ilimagisamininngaanniit piginnaaneqarnerulluni.
Taamaattumik imminut nalliginerput inuunitsinni arlaannatigulluunniit iluaqutiginngisarput, imminut tatiginermik, imminullu akuerinermik, imminullu asanermik taarsertariaqarpagut. Tassami akisussaaffimmik allanut tunniussiuartilluta, namminerlu akisussaaffimmik tigusiumanngitsilluta, isumaqarpunga ingerlariaqqissinnaanngitsugut.
Soorluli Kaali Olsen-ip, inuttut ilimagisatsinniit nukittunerunitsinnut tulluartumik, taalliamini imatut torrallassimagaa,
”Ajugaavungali aqullaaramali nikueqqikkama makiteqqikkama sapiliinnarnanga ajugaavungami.”
Tamassi ukiortaami pilluaritsi!